Γιατί κύριε πρωθυπουργέ;

Τρία στιγμιότυπα, τρία οδυνηρά ερωτήματα

… μιλώντας μὲ βαρβαρισμοὺς δεινοὺς τὰ ἑλληνικά

Κ. Π. Καβάφης

Στιγμιότυπο 1^ο: Ακούσαμε τον κ. πρόεδρο της κυβερνήσεως στην πρόσφατη ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο να αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι η τραγωδία της Αντιγόνης του Σοφοκλή «αποδεικνύει ότι υπάρχουν στιγμές που  υπέρτατος νόμος είναι το δίκαιο των ανθρώπων».

Αφήνοντας κατά μέρος την «δημιουργική ασάφεια» της φράσης «δίκαιο των ανθρώπων», διερωτάται κανείς ποιος διαφώτισε τον κ. Τσίπρα σχετικά με το δίδαγμα της σοφόκλειας Αντιγόνης. Υποθέτω ότι δεν ήταν ο κ. Βαρουφάκης· αλλά υποπτεύομαι ούτε κάποιος αρμοδιότερος αυτού, μολονότι στην κυβέρνηση συμμετέχει και ο πολύς κ. Ξυδάκης, ο οποίος, αν είχε ερωτηθεί σχετικώς, σίγουρα θα είχε προστατεύσει τον κ. πρωθυπουργό από την κακοτοπιά. Και τούτο λέγεται, επειδή είναι, φρονώ, προφανές ακόμα και σε άμοιρους αρχαιογνωσίας, που εντούτοις πέρασαν από σχολικά θρανία, ότι η πρωθυπουργική ρήση συνιστά αδιανόητη στρέβλωση της Αντιγόνης, εφόσον στο έργο αυτό γίνεται λόγος ακριβώς για το αντίθετο: Δεν είναι το «δίκαιο των ανθρώπων», αλλά οι άγραφοι θεϊκοί νόμοι που υπέρκεινται και υπερισχύουν κάθε άλλης ανθρώπινης εξουσίας.

 Όμως το πρώτο ερώτημα που φυσικώ τω τρόπω ανακύπτει αφορά την εγκυκλοπαιδική κατάρτιση του πρωθυπουργού: Δεν διδαχθήκατε κ. πρόεδρε της κυβερνήσεως στο Γυμνάσιο το σοφόκλειο αριστούργημα; Ή ο φόρτος εργασίας από τις διαρκείς «καταλήψεις» δεν σας άφησε ούτε τον ελάχιστο χρόνο για να ενημερωθείτε σχετικώς; Θυμάμαι εδώ τον Ιταλό φιλόλογο Περότα, ο οποίος διατεινόταν ορθώς ότι έγινε μόδα μια «γλυκερή» Αντιγόνη προς χρήση των δασκάλων (ad usum scholarum). Θα ήταν υπερβολή αν πρόσθετα ότι ο κ. Τσίπρας μας προτείνει μια νέα «γλυκερή» Αντιγόνη ad usum indoctorum;

Στιγμιότυπο 2^ο: Σε παλαιότερη ομιλία του εντός Ελλάδος που αφορούσε τα εργασιακά θέματα και την ανάγκη απαλλαγής από τις σχετικές μνημονιακές επιταγές  ο κ. πρωθυπουργός, θέλοντας να δηλώσει την αλλαγή πορείας της κυβέρνησής του προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, κατέφυγε στη χρήση γεωμετρικών όρων και έκανε λόγο sine ira et studio για στροφή 360 μοιρών! Πρόκειται για το κλασικό παράδειγμα που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι για να αφυπνίσουν την όρεξη των μαθητών τους για μάθηση: Τους διασαφούν δηλαδή σε τι ξεκαρδιστικά γλωσσικά και λογικά ολισθήματα μπορεί να υποπέσει ο ημιμαθής «ξερόλας», δηλ. όποιος περιφρονεί τον κόπο της συστηματικής μάθησης φανταζόμενος ότι θα τα καταφέρει με τα κολλυβογράμματα της αρπαχτής ως «καπάτσος»…  

Μπορεί βέβαια εκ του αποτελέσματος η «λανθάνουσα γλώσσα» του πρωθυπουργού να είπε «τ’ αληθή» (αφού το τρίτο μνημόνιο είναι επί θύραις), τίθεται, ωστόσο, εκ νέου το ερώτημα: Κύριε πρόεδρε της κυβερνήσεως, μολονότι απόφοιτος του Πολυτεχνείου, αγνοείτε την διαφορά μεταξύ μιας στροφής 180 μοιρών (που όντως δηλώνει αυτό που επιθυμούσατε να πείτε) και μιας 360 (που δεν δηλώνει παρά μια… τρύπα στο νερό) ή υποπέσατε σε ένα σύνηθες για όλους μας lapsus linguae, οπότε εκ των προτέρων απολογούμαι για την παρερμηνεία; Φαίνεται, εν τούτοις, ότι «κάτι είναι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας», γιατί υπάρχει και συνέχεια:

Στιγμιότυπο 3^ο: Το επόμενο κρούσμα πρωθυπουργικής α-παιδείας εκδηλώθηκε πριν από λίγες μέρες. Αργά το βράδυ στη Βουλή των Ελλήνων και στο πλαίσιο της συζήτησης για την ψήφιση των προαπαιτούμενων για το νέο Μνημόνιο ο κ. πρωθυπουργός απευθύνθηκε δευτερολογών στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως προσάπτοντάς του τη μομφή ότι ψεύδεται (δικαίως ή αδίκως είναι άλλο ζήτημα). Αυτό, εν πάση περιπτώσει, μπορέσαμε να αντιληφθούμε. Και τούτο γιατί ο κ. Πρωθυπουργός επιχειρώντας να προσδώσει μεγαλύτερη επισημότητα στο λόγο του τον καρύκευσε με τη λογιότερη έκφραση «παραμυθία», την οποία μάλιστα χρησιμοποίησε δύο φορές μέσα σε 5 δεύτερα (ήταν σαν να έλεγε: προσέξτε, μιλώ σοβαρά και λέγω κάτι εξόχως βαρυσήμαντο!). Έτσι, κατά τον κ. Τσίπρα ο κ. Μεϊμαράκης μας είπε «παραμυθίες», αφού τα «παραμύθια» ή το λαϊκότερο «παραμυθιάζω» δεν αρκούν στο πρωθυπουργικό μυαλό για να δηλώσουν την ψευδολόγο πρακτική του πολιτικού αντιπάλου του.

 Όμως η λέξη «παραμυθία» δεν δηλώνει το παραμύθι, το μύθευμα ή το ψεύδος· δηλώνει την «παρηγοριά», την «προτροπή» ή την «εξήγηση δυσκολίας», όπως ακόμα και ένας γυμνασιόπαις μπορεί να διαπιστώσει με μια γρήγορη ματιά στο λήμμα οποιουδήποτε έγκυρου Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας. Έτσι ο πρωθυπουργός, ενώ ήθελε να ψέξει τον αντίπαλό του, κατ’ ουσίαν τον εγκωμίασε, εφόσον του πίστωσε διάθεση εποικοδομητικής συνεργασίας! (Ειρήσθω εν παρόδω ότι το ίδιο σφάλμα διαπράττουν αίφνης και «έγκριτοι» κατά τα άλλα δημοσιογράφοι, γεγονός που δεν διέλαθε της προσοχής του φιλολόγου Ν. Σαραντάκου, ο οποίος ορθότατα υπέδειξε τα σχετικά στο σημαντικό ιστολόγιό του).

Το τρίτο, επομένως, ερώτημα είναι ομοίως ευθύ και σαφές: Δεν διδαχθήκατε ποτέ, κ. πρόεδρε, την Ελληνική σε βάθος ή αρκεσθήκατε σε εγχειρίδια εκμάθησής της ως … «ξένης γλώσσας»; Θα δαπανούσατε πολύ από τον πολύτιμο χρόνο σας αν στα διαλείμματα μεταξύ καταλήψεων και καφενόβιων συζητήσεων για την συμβολή του Αλτουσέρ στη μαρξιστική θεωρία εξοικειωνόσασταν λίγο περισσότερο με τον γλωσσικό πλούτο της μητρικής σας γλώσσας;

Είμαι δάσκαλος και πληρώνομαι από τον κρατικό κορβανά για να μεριμνώ για την εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων και την ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου των συμπατριωτών μου. Οφείλω λοιπόν να υπογραμμίσω το πρόδηλο: Ο λόγος του πρωθυπουργού συνοψίζει κατά τρόπο συμβολικό την ρημαγμένη παιδεία των Ελλήνων της μεταπολιτευτικής περιόδου. Μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων «γαλουχήθηκε» εμμονικώς στη βάση μιας κενόλογης αριστερογενούς  «κοσμοθεώρησης» τα δομικά υλικά της οποίας αντλήθηκαν είτε από τα άχρηστα αζήτητα του δυτικού «διεθνισμού» είτε από την μη εξαγώγιμη πραμάτεια του τριτοκοσμικού εθνικοσοσιαλισμού, ενώ συγκολλητική ουσία τους υπήρξε ένα νεοελληνικής κοπής ψευδοϊδεολογικό μίγμα «αρπαχτής» και αγοραίας ρητορείας περί «δικαιωμάτων». Αποτέλεσμα: μολύνθηκε, θαρρείς ανίατα, η συλλογική βιωτή μας και εξαντλήθηκαν τα όποια αποθέματα κοινού νου διέθετε η ελληνική κοινωνία αλλά και η ετοιμότητα ρεαλιστικής αντιπαράθεσης με τα πράγματα και τον κόσμο που μας περιβάλλει.

Ο κυρίαρχος λόγος της α-λογίας παρέλυσε τα λογικά και συναισθηματικά αντανακλαστικά του Νεολέλληνα, ενώ υποτίθεται ότι τον μόρφωνε και τον αναδείκνυε σε υπεύθυνο πολίτη· απονεύρωσε το αισθητήριό του για τα ποιοτικά μεγέθη του βίου την ίδια στιγμή που καλλιεργούσε μια ψευδαίσθηση «ποιότητας» ζωής μέσω καταναλωτικής υπερμεγέθυνσης· καλλιέργησε τον μηδενιστικό εγωτισμό του «συνδικαλιστικού» υπερθεματισμού σε οτιδήποτε μεγεθύνει οριζόντια «το έχειν» μας (σαν τις κοιλιές των ανάσκητων καλοζωισμένων) και ματαιώνει τις κάθετες εκτοξεύσεις (που οδηγούν τους πολιτισμούς σε νέες επιτεύξεις), ενώ την ίδια στιγμή όμνυε πίστη στην συλλογικότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την πρόοδο.  Εκ των πραγμάτων λειτούργησε έτσι ως αντίβαρο του εξίσου φθοροποιού για την παιδεία και τον πολιτισμό μας τραπεζορητορικού αφηγήματος περί «ελληνορθοδοξίας», που ηγεμόνευσε το συλλογικό φαντασιακό μας μέχρι την κατάρρευση του απριλιανού καθεστώτος.

Ως μόνη διέξοδος απομένει η πολιτισμική και παιδευτική αναγέννηση του έθνους και του  λαού μας· αλλά πολύ φοβάμαι ότι η συνειδητοποίηση αυτής της ανάγκης και, τοσούτω μάλλον, ο μετασχηματισμός σε απτή πραγματικότητα αυτού του ζωτικού αιτήματος προϋποθέτει ένα ισχυρό σοκ που ο Θεός να δώσει να μην προέλθει από ανήκεστη εθνική καταστροφή και κοινωνικοπολιτική οπισθοδρόμηση…     

Υ.Γ. Κάποτε ο διάσημος Ρώσος συνθέτης Ιγκόρ Στραβίνσκι, ευρισκόμενος σε  ξενοδοχείο όπου κατέλυε, άκουσε από το ραδιόφωνο ένα λόγο του τότε προέδρου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, Νικήτα Χρουσόφ, γνωστού για τα «αγροικικά» ήθη και την ελλιπή μόρφωσή του. Σε μια αποστροφή της ομιλίας, στην οποία η προεδρική κακοποίηση της ρωσικής γλώσσας υπερέβη τα συνήθη, ο Στραβίνσκι έκλεισε το ραδιόφωνο χτυπώντας το με μανία και κραυγάζοντας ότι δεν είναι δυνατόν οι τύχες του μεγαλύτερου κράτους του πλανήτη να βρίσκονται στα χέρια ενός τέτοιου ανθρώπου…