"Μητρόπολις πάσης μαθήσεως"

Το Β΄ Πανηπειρωτικό Συνέδριο στα Ιωάννινα

8-9 Απριλίου 2016

Με επιτυχία διεξήχθη στην πρωτεύουσα της Ηπείρου το Β΄ Πανηπειρωτικό Συνέδριο με θέμα «Η πνευματική κίνηση στα Ιωάννινα τον 18^o αιώνα και η παρουσία του Ευγενίου Βούλγαρη» , που οργανώθηκε από την Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών και το Ίδρυμα Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου. 

Στις δύο ημέρες του Συνεδρίου μια πλειάς εκλεκτών ομιλητών (Πανεπιστημιακοί, ερευνητές, λόγιοι και ιστοριοδίφες, αλλά και «νεόφυτοι» μεταπτυχιακοί φοιτητές) τόσο από τα Ιωάννινα όσο και άλλες περιοχές της χώρας πρόσφεραν ένα πανόραμα της πολυσχιδούς δράσης του Κερκυραίου διδασκάλου του γένους Ευγενίου Βούλγαρη με αφετηρία τη δράση του στη «μητρόπολιν πάσης μαθήσεως», δηλ. τα Ιωάννινα του 18^ου αιώνα. 

Κατά την έναρξη του Συνεδρίου παρευρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμό οι Σεβ. Μητροπολίτης Ιωαννίνων κ. Μάξιμος, ο περιφερειάρχης Ηπείρου, ο δήμαρχος Ιωαννιτών και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου.

Την εναρκτήρια ομιλία του Συνεδρίου εξεφώνησε ο διακεκριμένος μελετητής της ιστορίας της νεότερης ελληνικής Φιλοσοφίας, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Κ. Θ. Πέτσιος, ο οποίος εκδίπλωσε με μεθοδικό τρόπο και βαθιά γνώση της σχετικής χειρόγραφης παράδοσης το θαυμαστό πανόραμα των ανώτερων σπουδών φιλοσοφίας και λοιπών επιστημών στα Ιωάννινα της υπό εξέταση περιόδου. Την πρώτη ημέρα των εργασιών του Συνεδρίου κόσμησε με τη δική του εισήγηση ο Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας του Α.Π.Θ. Νίκος Αυγελής.

Τη δεύτερη μέρα, περισπούδαστες εισηγήσεις αφιερώθηκαν στους τομείς της θεολογίας, της πολιτικής, της φιλοσοφίας, των μαθηματικών και της φιλολογίας (θέματα πρόσληψης, επιστολογραφία Βούλγαρη και προβλήματα πηγών, μεταφράσεις κ.ά.), στους οποίους, ως γνωστόν, διέπρεψε ο «κλεινός Ευγένιος». Ανάμεσα στους ομιλητές ξεχωρίζω τους/ τις: Αθ. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Κ. Νάκο, Γ. Νικολάου, Ελ. Περρωτή, μ. Πατάπιο Καυσοκαλυβίτη, Απ. Σταβέλα, Ελ. Κουρμαντζή, Γ. Παπαγεωργίου, Κ. Στάϊκο, Δ. Καραμπερόπουλο, Α. Αγγέλη, Ελ. Νταλιάνη, Δημ. Αποστολόπουλο, Παν. Νούτσο, και Γεωργία Αποστολοπούλου.  

Στο συνέδριο συμμετείχαν και δύο μέλη του διδακτικού προσωπικού της ΑΕΑ Βελλάς Ιωαννίνων, ο συνάδελφός Επίκ. Καθηγητής Γ. Κουντούρης και ο υποφαινόμενος, Γ. Δ. Παναγόπουλος.

Κλείνοντας αναφέρω ότι η δική μου συμβολή αφορούσε την πρόσληψη του Θεολογικού του Ευγενίου Βούλγαρη, δηλ. του (ημιτελούς και αποκηρυχθέντος εν τέλει από τον ίδιο τον δημιουργό του) εγχειριδίου ορθόδοξης δογματικής θεολογίας που ο Κερκυραίος διδάσκαλος συνέταξε εν είδει σημειώσεων όταν εκλήθη να διδάξει, μεταξύ άλλων, και θεολογία στη Σχολή Μαρούτση των Ιωαννίνων. Με ενδιέφερε ιδιαίτερα να ιχνογραφήσω αδρομερώς τις διαδρομές πρόσληψης της θεολογικής σκέψης του νεαρού Βούλγαρη σε μια πρώτη απόπειρα βαθύτερης διερεύνησης της υποδοχής που επεφύλαξε η θεολογική κοινότητα σε ένα δογματικό εγχειρίδιο με ιδιόμορφο πεπρωμένο: «Ίσως κανένα άλλο θεολογικό πόνημα της τουρκοκρατίας δεν συνοδεύτηκε από μια τόσο βαθιά αντιφατική διπλόη απόρριψης και αποδοχής».

Θερμά συγχαρητήρια οφείλονται στους διοργανωτές, ιδίως στον πρόεδρο της ΕΗΜ Κ. Βλάχο και την «επιστημονική ψυχή» του Συνεδρίου, Κ. Θ. Πέτσιο, και βέβαια στους άοκνους και αποτελεσματικούς συνεργάτες τους. Αναμένουμε με πολύ ενδιαφέρον την έκδοση των Πρακτικών και προσβλέπουμε με αισιοδοξία στην μετατροπή των Πανηπειρωτικών Συνεδρίων σε μόνιμο θεσμό, όσο κι αν η ολοένα επιδεινούμενη κοινωνικο-οικονομική συγκυρία της πατρίδας μας ήκιστα ευνοεί την ευόδωση υψηλών πνευματικών στόχων.