Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γάρ Γεννήτορος ἡ φωνή προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνομάζουσα· καί τό Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανείς Χριστέ ὁ Θεός, καί τόν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.
Αφού ευχηθώ καλή και ευλογημένη χρονιά αντιγράφω, σχετικά με την μεγάλη μέρα των Θεοφανείων, ένα απόσπασμα από την ερμηνεία στον κανόνα του όρθρου της εορτής που υπογράφει ο φιλοκαλικότατος άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Ως γνωστόν, ο άγιος Νικόδημος μας πρόσφερε στο Εορτοδρόμιό του μια ολοκληρωμένη παρουσίαση του θεολογικού, εορτολογικού και φιλολογικού ακόμα περιεχομένου των κανόνων όλων των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών. Συνέχισε έτσι και ανανέωσε τη σχετική βυζαντινή παράδοση που καλλιέργησαν οι Θεόδωρος Πρόδρομος και Ιωάννης Ζωναράς.
Στο απόσπασμα που ακολουθεί, και αποτελεί σχόλιο σε τροπάριο της α΄ ωδής, ο άγιος Νικόδημος αποδεικνύει τη δογματική καθαρότητα με την οποία ερμηνεύει το γεγονός της Βαπτίσεως του Κυρίου στον Ιορδάνη:
Ο Κύριος, λέγει, ο οποίος καθαρίζει και αποπλύνει τον μολυσμόν της αμαρτίας των ανθρώπων, αυτός σήμερον εκαθαρίσθη εις τον Ιορδάνην ποταμόν διά του Βαπτίσματος. Τίνος χάριν; Διὰ τούτους τους ανθρώπους με τους οποίους θεληματικώς ωμοιώθη κατά φύσιν γενόμενος άνθρωπος, μη τραπείς κατά την Θεότητα, αλλά μείνας εκείνο όπου ήτον: ήτοι τέλειος Θεός· όθεν είπε ο θεολόγος Γρηγόριος, "Ὁ μέν γὰρ Χριστὸς αὐτοκάθαρσις ἦν, καὶ οὐκ ἐδεῖτο καθάρσεως, ἀλλὰ σοὶ καθαίρεται, ὥσπερ καὶ σρκοφορεῖ ἄσαρκος ὤν"...
Όρα όμως, αγαπητέ, ότι πρώτον καθαρίζει ο Κύριος και δεύτερον φωτίζει· καθαρίζει γαρ πρώτον τον άνθρωπον από τα πάθη δια της εργασίας των εντολών, και δεύτερον φωτίζει τον κεκαθαρμένον διά της ελλάμψεως και του φωτισμού του Αγίου Πνεύματος.
Σχόλιο δικό μου:
Από το κείμενο του αγίου αποβαίνει σαφές ότι η διά της εργασίας των εντολών, δηλ. η διά της ασκήσεως μέθεξη στην καθαρτική και εν συνεχεία στη φωτιστική ενέργεια του Παρακλήτου (με άλλα λόγια, η χαρισματική συνταφή και συνανάστασή μας με τον Χριστό) δεν αποτελεί τίποτε περισσότερο από ενεργοποίηση του Βαπτίσματός μας του οποίου το ιστορικό και εν ταυτώ χαρισματικό θεμέλιο είναι το εν Ιορδάνη Βάπτισμα του Κυρίου μας. Ακόμα σαφέστερα, το νερό του αγίου Βαπτίσματός μας είναι το νερό του Ιορδάνη, στο οποίο ο Κύριος μετέδωκε "τῶν χρωτῶν τῆς θεότητος".
Επομένως στην Παράδοσή μας είναι άγνωστη η διάζευξη μεταξύ ασκητικής και μυστηριακής ζωής. Άσκηση και προσευχή αποτελούν ζώσα εικόνα της χάριτος των Μυστηρίων, του Μυστηρίου του Χριστού διά του Οποίου και εν τω Οποίω αποκαλύπτεται η Τριάδα των ακτίστων θεοφανειών.
Λόγω "επαγγελματικής διαστροφής" ενημερώνω τους γαλλομαθείς (και σερβομαθείς) ότι ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς αφιέρωσε μια εκτενέστατη ανάλυση στη δογματική σπουδαιότητα του Βαπτίσματος του Κυρίου μας στην περίφημη Δογματική του. Λόγω άγνοιας των Σερβικών (πρωτότυπης γλώσσας του πονήματος) παραπέμπω στην γαλλική έκδοση:
Père Justin Popovitch, Philοsophie Orthodoxe de la verité. Dogmatique de l' Eglise Orthodoxe, τόμος Γ΄, Παρίσι 1980, 83-98.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου