Τετάρτη 29 Ιουλίου 2015

Εκκλησία και άρνηση της βίας



Το σταυροαναστάσιμο ήθος των Ρώσων αγίων πριγκίπων Μπορίς και Γκλιεμπ





Την 24η Ιουλίου η Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία εορτάζει την μνήμη των Ρώσων αγίων Μπορίς και Γκλιεμπ (Μπορίσος και Γλιέβος επί το ελληνικότερον). Οι άγιοι ήταν γιοι του πρώτου χριστιανού ηγεμόνα των Ρως Βλαδίμηρου του Κιέβου, επί των ημερών του οποίου πραγματοποιήθηκε ο εκχριστιανισμός αυτού του βόρειου, σκανδιναβικής καταγωγής λαού, ο οποίος, αφού ενσωμάτωσε ανατολικούς σλαβικούς πληθυσμούς, έμελε να αναδειχθεί στο πολυπληθέστερο ορθόδοξο έθνος του πλανήτη, τους γνωστούς μας Ρώσους. Ως προς το ποια ήταν η μητέρα των δύο αγίων οι πενιχρές πηγαίες μαρτυρίες διίστανται: Σύμφωνα με το χρονικό του Ιωακείμ ήταν η ελληνίδα πριγκίπισσα Άννα, ενώ σύμφωνα με την μαρτυρία του χρονικού του Νέστορα, ήταν μια χριστιανή από την Βουλγαρία.



Στα πρόσωπα των δύο πριγκίπων, του Μπορίς και του Γκλιεμπ, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας αποκτούσε τα πρωτοσφάγια του σταυροαναστάσιμου ήθους της μη βίας, δύο μάρτυρες της αγάπης και της καινής ζωής του Χριστού, οι οποίοι προτίμησαν το νοητό στέφανο της άκτιστης δόξας της Αγίας Τριάδος από το επίκηρο στέμμα μιας επίγειας βασιλείας. Διόλου τυχαία έχουν καταταχθεί στο αγιολόγιο με την εύγλωττη προσωνυμία «οι το πάθος φέροντες» (στραστοτέρπτσι). Είναι χαρακτηριστική η προσευχή την οποία, σύμφωνα με έναν αρχαίο βίο των αγίων, απηύθυνε προς τον Χριστό ο Μπορίς, παρακαλώντας Τον να τον αξιώσει να μετάσχει της χορείας των αγίων Του ακολουθώντας τα ίχνη τους και να γνωρίσει με την καρδιά του τον Κύριο και τις εντολές Του.

 Όπως γράφει ο Αρ. Παπαδάκης, «Απειλούμενοι από τον μεγαλύτερο αδελφό τους, τον Σβιατοπόλκ, τα δύο αδέλφια δολοφονήθηκαν επειδή αρνήθηκαν να πολεμήσουν εναντίον του». Ξημερώματα της 24ης Ιουλίου του 1015 ο Μπορίς, αν και είχε ενημερωθεί για τον ερχομό των δημίων του, ολοκλήρωσε την ακολουθία του όρθρου, στην οποία ο ίδιος ανέγνωσε τον Εξάψαλμο και έψαλε τον κανόνα. Ακολούθως προσευχήθηκε μπροστά στην εικόνα του Χριστού παρακαλώντας Τον να τον αξιώσει να πάθει υπέρ Αυτού και ζητώντας συγχώρηση για τον αδελφό του Σβιατοπόλκ.  Η τιμή που σύντομα άρχισε να τους αποδίδεται ως αγίων ενισχύθηκε από τον άλλο αδελφό τους, τον Ιαροσλάβ, ο οποίος τελικώς έθεσε τέρμα στην τυραννική εξουσία του Σβιατοπόλκ. Η Εκκλησία ερμήνευσε τον θάνατο των δύο αδελφών «ευρύτερα, ως μαρτύριο υπέρ της μη χρήσης βίας και ως έμμεση κρίση για τις συνεχείς και αιματηρές δυναστικές συγκρούσεις μεταξύ των κληρονόμων του Βαλδίμηρου». Τα ιερά σκηνώματα των αγίων πριγκίπων Μπορίς και Γκλιέμπ εναποτέθηκαν επίσημα το 1072 σε ναό που ανοικοδομήθηκε  στο Βίσγκοροντ.


Ακολουθώντας και πάλι τον Αρ. Παπαδάκη υπογραμμίζουμε το γεγονός ότι οι δύο πρώτοι Ρώσοι που ανακηρύχθηκαν άγιοι δεν υπήρξαν γενάρχες δυναστείας, όπως ο Κλόβης των Φράγκων ή οι Νεμανίδες στη Σερβία, αλλά δύο αθώα θύματα πολιτικής βίας. Ακριβώς αυτή η ζωοποιός αλήθεια της ζωής που ανατέλλει από τον τάφο του Χριστού ως δύναμη που καθιστά κατά χάρη τον άνθρωπο, ήδη από αυτήν την κοιλάδα του κλαυθμώνος όπου ζούμε όλοι, νικητή του θανάτου και της αμαρτίας, είναι η καινή πραγματικότητα που κομίζει η Εκκλησία σε κάθε τόπο και εποχή. Τούτη η πραγματικότητα είναι εν Αγίω Πνεύματι ψηλαφήσιμη από τον καθένα από το εδώ και το τώρα και αποτελεί σηματωρό όχι μόνον για την πορεία επί μέρους προσώπων αλλά λαών ολόκληρων. 


Η Ρωσία υπέστη κατ’  επανάληψη στην ιστορική της σάρκα τη βία ποικιλώνυμων εξωτερικών εχθρών (Τάταροι, Τεύτονες, Πολωνοί-Λιθουανοί, Γάλλοι του Ναπολέοντα, Γερμανοί του Χίτλερ κ.ά.)· δεν ήταν μικρότερα όμως και τα πλήγματα που δέχτηκε από το εσωτερικό της: Μετά από αιώνες βίαιης και αυταρχικής διακυβέρνησης, η οποία εγκαινιάσθηκε κατά τον πιο φρικώδη τρόπο με την Οπριτσνίνα του ημιπαράφρονος Ιβάν του Τρομερού, γνώρισε ένα πρώτο μεγάλο σταθμό στα χρόνια του εξαναγκασμένου "εξευρωπαϊσμού" της από τον δαιμόνιο Μ. Πέτρο, και εν τέλει «μνημειώθηκε» στον τρόμο και την οδύνη του «αρχιπελάγους των γκουλάκ» του σταλινισμού, ελάχιστοι σίγουρα λαοί είναι σε θέση να αντιληφθούν καλύτερα από τους Ρώσους το υπαρξιακό βάθος του μηνύματος που κομίζει η ιερή ξυνωρίδα των αδελφών Μπορίς και Γκλιέμπ «εἰς τοὺς αἰώνας».
        



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου